Wednesday 21 December 2011

Opensource: Μία καλύτερη κοινωνία


Στον κόσμο των υπολογιστών είναι όλα ψηφιακά, όλα ευμετάβλητα και τα πάντα γίνονται ευκολότερα απ' ότι στην πραγματικότητα. Αν θα θέλατε να “αντιγράψετε” ένα μπουκάλι νερό ή ένα ρολόι ή γενικώς οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο θα έπρεπε να μπείτε σε μια διαδικασία που θα περιελάμβανε αρκετούς ανθρώπους ή στην καλύτερη περίπτωση πολλά ακριβά εργοστασιακά μηχανήματα. Αυτό συνεπάγεται αμέσως – αμέσως πως εσείς ο ίδιος δεν μπορείτε να είστε δημιουργός ενός αντικειμένου ή δεν μπορείτε να συμβάλλετε στην δημιουργία του εκτός και αν καταφέρετε να αποκτήσετε την συγκεκριμένη θέση εργασίας στην συγκεκριμένη εταιρεία όπου κατασκευάζεται αυτό. Στον ψηφιακό κόσμο αυτό είναι πολύ εύκολο. Μπορείτε να δημιουργήσετε και να επηρεάσετε ψηφιακά αντικείμενα, κοινώς εφαρμογές / προγράμματα όποτε και όπως εσείς θέλετε, απλά γράφοντας κώδικα ή βρίσκοντας άλλου είδους interfaces για να πείτε στον υπολογιστή αυτό ακριβώς που θέλετε να κάνει.


Φυσικά αυτή η εργασία της δημιουργίας δεν είναι ένας εύκολος δρόμος και κάποιος θα επιθυμούσε να βγάζει τα προς το ζειν μέσω αυτής και μόνο. Με άλλα λόγια φαίνεται μόνο λογικό να πληρωθεί κάποιος αφού έχεις υλοποιήσει μια εφαρμογή χρήσιμη ή απλά ενδιαφέρουσα για ένα κομμάτι ανθρώπων ή εταιρειών. Σκεφτείτε όμως για μια στιγμή τι συμβαίνει στο opensource. Θυμηθείτε ακόμα καλύτερα όταν το πρωτοακούσατε πόσο σας ξένισε σαν ιδέα. Οι δημιουργοί opensource ανεβάζουν στο διαδίκτυο όλη την εργασία τους, όχι μόνο το τελικό αποτέλεσμα, αλλά κάθε λεπτομέρεια της δουλειάς τους και συχνά πλέον το συνοδεύουν με ένα εγχειρίδιο χρήσης ώστε να εξηγήσουν σε απλό γραπτό λόγο πως θα μπορούσε κάποιος να την εκμεταλλευτεί.


Αν θα κάναμε ένα συνειρμό με την πολιτική ίσως με μια πρώτη αφελής σκέψη να απαντούσαμε ότι είναι κάτι σαν τον κομμουνισμό ή άλλες αριστερές ιδεολογίες. Σίγουρα έχει κατηγορηθεί και γι' αυτό. Το opensource όμως πάει πολύ πιο μακριά από την έννοια της ισότητας διότι δεν ανάγει δικαιώματα και ευθύνες/ υποχρεώσεις στα μέλη του αλλά αντιθέτως προάγει δυνατότητες και προκαλεί ώστε η συνεισφορά να έρχεται αυθόρμητα και ασύγχρονα με μόνο οδηγό τη βούληση του εν δυνάμει δημιουργού.


Ο αντίλογος εδώ είναι γνωστός και επαναλαμβανόμενος: Αν δεν υπάρχει το κίνητρο, δεν μπορεί φτιαχτεί τίποτα. Η απάντηση στο επιχείρημα του κινήτρου έχει δοθεί ήδη από πολλούς, ψυχολογόυς, επιστήμονες και γενικά ανθρώπους που τους απασχόλησε αν αυτό όντως ισχύει γι' αυτό και δεν υπάρχει λόγος να αναλυθεί παραπέρα από εμένα. Το συμπέρασμα όμως είναι κοινό και θα μπορούσε να αποδωθεί κομψά με της εξής φράση “Αν κάποιος κοιτάει για πολύ καιρό τα άστρα κάποια στιγμή θα αποφασίσει να πάει εκεί”. Σκεφτείτε για μια στιγμή τον ίδιο σας τον εαυτό, ακόμα και αν δεν χρειάζονταν, θα μπορούσατε να μείνετε για πάντα αδρανείς? Το κίνητρο δεν θα έρχονταν από μέσα σας για να μπείτε στη διαδικασία να δημιουργήσετε κατί? Και από την άλλη όψη του νομίσματος, αν το κίνητρο δεν ήταν δικό σας και ήταν κάποιου άλλου πιστεύετε πως η δουλειά που θα σας έδινε να αναλάβετε θα είχε κάποια αξία? Μάλλον θα ήταν κάτι τυποποιημένο και θα ήταν θέμα χρόνου με τη σύγχρονη τεχνολογία να αντικατασταθείτε από ένα πρόγραμμα ή ένα μηχάνημα το οποίο θα είναι φτιαγμένο να κάνει ακριβώς αυτό, μια τυποποιημένη εργασία.


Υπάρχει μια φράση που συντομογραφείτε ως DRY: DON'T REPEAT YOURSELF.
Οτιδήποτε λοιπόν μπορούμε να τυποποιήσουμε, σε έναν Η/Υ ή σε ένα μηχάνημα θα ήταν χρήσιμο να μην επαναληφθεί ξανά από κανέναν άλλο άνθρωπο. Αν συνέβαινε αυτό, το οποίο συμβαίνει σήμερα παντού γύρω μας, τότε μιλάμε για μια ανούσια σπατάλη χρόνου και εκμετάλλευση της ζωής ενός πλάσματος με συναισθήματα και με ανώτερες δυνατότητες όπως είναι ο άνθρωπος. Κρατήστε αυτή την αρχή υπόψη σας σε κάθε επόμενο βήμα.


Υπάρχουν δύο βασικοί παράγοντες: το εργαλείο για να φτιάξεις ένα σωλήνα βρίσκεται στο συγκεκριμένο εργοστάσιο, ενώ το εργαλείο για να φτιάξεις κάτι στο ψηφιακό κόσμο ονομάζεται Η/Υ και σήμερα είναι πανταχού παρόν. Δεύτερον η ανταλλαγή γνώσης μέσω internet είναι πολύ απλή σε software καθώς απλά χρειάζεται να ανεβάσεις τον κώδικα ή το τελικό πρόγραμμα online, ενώ αντίστοιχα για να φτιάξεις ένα ζευγάρι γυαλιά πρέπει να επεξηγήσεις αναλυτικά τη διαδικασία παρασκευής είτε με κείμενο είτε με βίντεος κτλ.


Καταλαβαίνω πως αρχικά φαίνεται αλλοπρόσαλλη η ιδέα να προωθήσει κάποιος τελείως δωρεάν κάτι στο internet. Μάλιστα υπάρχει η φήμη πως η ελεύθερη δημιουργία θα είναι ερασιτεχνική και συνεπώς αναξιόπιστη, άρα δεν μπορούμε να βασιστούμε σε κάτι χωρίς όνομα, χωρίς κάποιος να έχει την ευθύνη. Χμμμ... για να το ξανασκεφτούμε αυτό, δηλαδή ψάχνουμε έναν άνθρωπο ή μια εταιρεία ο οποίος θα έχει την ευθύνη. Φυσικά αυτό πηγάζει από τον δικό μας φόβο και ευθυνοφοβία. Έχει δοκιμαστεί και στο παρελθόν: το να βάζεις το μαχαίρι στο λαιμό σε κάποιον από τον οποίο ζητάς να παράγει κάτι πρωτότυπο ή κάτι που απαιτεί σύνθετη και συνδυαστική σκέψη δεν είχε ποτέ τα επιθυμητά αποτελέσματα.


Το opensource όμως ξανατονίζω πως δεν είναι απλώς κάτι το οποίο είναι δωρεάν διαθέσιμο. Αν πράγματι ίσχυε αυτό τοτε απλά θα το έκανε download κάποιος, θα το χρησιμοποιούσε, και η όλη ιστορία θα έληγε κάπως έτσι άδοξα για όλα τα έργα που θα διανέμονταν δωρεάν. Με το opensource κάποιος μπορεί να χτίσει πάνω στην δουλειά του άλλου, αν ακόμα θέλει μπορεί να την αλλάξει, να την βελτιώσει, να την απλοποιήσει και να την βελτιστοποιήσει ώστε να υλοποιήσει κάτι νεό ή συμπληρωματικό της προυπάρχουσας δημιουργίας.


Από αυτά τα λίγα που αναφέρθηκαν έως τώρα πως σας φαίνεται αυτό το συναίσθημα? να μπορείτε πραγματικά να συμβάλλετε χωρίς περιορισμούς στο δημιούργημα ενός άλλου. Είναι σαν να επικοινωνήτε μαζί του, σαν να έχετε μπει στην ιδέα που είχε και να την έχετε μετουσιώσει. Ευτυχώς όπως είπαμε στον ψηφιακό κόσμο τα πράγματα είναι πιο εύκολα και τόσο η δική του δουλειά όσο και η δική σας συνυπάρχουν και πολλαπλασιάζονται με ένα απλό copy – paste.


Είμαι σίγουρος πως έχετε αναρωτηθεί και άλλες φορές πως είναι δυνατόν να υλοποιούνται μεγάλες σουίτες προγραμμάτων ανάλογες των μεγάλων εταιρειών. Αν φαντάζεστε μια ομάδα μερικών computer geeks που απλά δεν ασχολούνται με τίποτε άλλο τότε έχετε πέσει πολύ έξω. Στην δημιουργία αυτών έχουν συμβάλλει όλοι και κανένας, στην πραγματικότητα ίσως να ήταν τόσο δύσκολο να βρεθούν όλοι όσοι έχουν συμβάλλει στο έργο που να μην μπορούσαμε να φτιάξουμε μια τελική λίστα με όσους συμμετείχαν στην δημιουργία του.
Θυμηθείτε πως οτιδήποτε φτιάχνεται και ανεβαίνει ελεύθερα διαθέσιμο online, δεν χάνεται ποτέ και είναι προς εκμετάλλευση από οποιοδήποτε άλλο project.


Άλλο ερώτημα: Αν σταματήσω να ανεβάζω τις δημιουργίες μου online, θα σταματήσει να λειτουργεί το ελεύθερο λογισμικό? Η απάντηση είναι Ναι! Προφανώς δεν θα σταματήσει γενικότερα αλλά όλοι αυτοί που θα επηρεάζονταν από το λογισμικό σου και θα έχτιζαν πάνω σε αυτό, δεν θα το κάνουν ποτέ εκτός αν το μοιραστείς μαζί τους.
Το opensource είναι ένα από τα πράγματα που ΔΕΝ ερμηνεύονται σε χρήματα. Ενδιαφέρον δεν νομίζετε? Δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι άλλο αυτή τη στιγμή που να μην επιδέχεται αναγωγή σε κάποιο χρηματικό ποσό.
Συνεπώς η έννοια εκμετάλλευση, από την κακή όψη του νομίσματος, δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστεί. Το να δώσεις σε κάποιον ελεύθερο λογισμικό, δεν μπορεί να το πραγματικά να το κάνει τίποτα. Ακόμα και αν προσπαθήσει να κερδοσκοπήσει εις βάρος σου, πολυ σύντομα θα βρεθεί κάποιος που θα αποκαλύψει πως το “προιόν” υπάρχει ελεύθερο προς διάθεση.
Ο ζητιάνος ζητάει λεφτά.. δεν θα ζητήσει ποτέ opensource!
ΜΟΝΟ όσοι θέλουν να δημιουργήσουν θα ζητήσουν να έχουν τον κώδικα μιας opensource εφαρμογής ώστε να τον αναπτύξουν και να χτίσουν πάνω σε αυτό.


Το opensource ουσιαστικά καταργεί την έννοια του νομίσματος. Δεν αποδίδεις συγκεκριμένη αξία σε κάτι, μάλιστα αριθμητική, και μετά την ανταλλάσεις, αλλά δίνεις ελεύθερο το δημιουργήμα σου σε όλους και ορισμένοι από αυτούς θα το εξελίξουν και θα πρέπει με τη σειρά τους να το ανεβάσουν online.
Ναι! αυτό θα πρέπει να το κάνετε. Όπως ακριβώς στο τέλος του μήνα “αγχώνεστε” να πληρώσετε το λογαριασμό του ρεύματος και του τηλεφώνου, με τον ίδιο τρόπο θα πρέπει να αγχωθείτε να μοιραστείτε τις δημιουργίες σας με άλλους ανθρώπους ώστε να η αλυσίδα του opensource και τα εκπληκτικά έργα που αυτή παράγει να συνεχίζεται. Οι εφαρμογές στο opensource δεν ανήκουν σε μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων αλλά σε όλη την κοινότητα. Αν εσείς συμβάλλεται κατά το 0.001% ή αν συμβάλλεται το 10% δεν έχει καμία διαφορά. Κάθε συμβολή ενισχύει το δημιούργημα σε ένα νέο επίπεδο. Μπορεί αντίστοιχα σε ένα διαφορετικό project οι συμμετοχές να αντιστρέφονται.


Σε μια κοινωνία όμως που το χρήμα είναι (ακόμα) απαραίτητο για την επιβίωση θα θέλαμε να το εντάξουμε στην όλη διαδικασία. Η λογική είναι απλή, μην μοιραστείς το τελικό συνολικό project, αλλά μοιράσου μερικά από τα επιμέρους κομμάτια. Τα κομμάτια αυτά θα αναπτυχθούν από άλλους και εσύ μετά θα εκμεταλλευτείς τα νέα αυτά κομμάτια. Θα έχεις μια win – win κατάσταση.


Μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη της παραπάνω κατάστασης είναι πως καταργεί τον απόλυτο ανταγωνισμό μεταξύ των εταρειών. Ένας δημιουργός software για παράδειγμα της μίας εταιρείας μοιράζεται και ανταλλάσει γνώμες και απόψεις, δηλαδή αναπτύσει συνεργαστικά κάποια κομμάτια της δημιουργίας με έναν άλλο software developer που δυνητικά ανήκει σε μια ανταγωνιστική εταιρεία. Τα ψευδώνυμα πίσω από τα οποία κρύβονται οι χρήστες στο διαδίκτυο κάνουν αυτό το σενάριο αρκετά πιθανό!


Αν θέλαμε να δώσουμε ένα αρκετά απλό ορισμό του opensource θα λέγαμε πως είναι τυποποιημένες διαδικασίες, όπου κάθε βήμα τους φαίνεται ξεκάθαρα και είναι ανοιχτό και διαθέσιμο για όλους. Από την άλλη πλευρά ακούμε πολύ συχνά στην τηλεόραση και άλλα μέσα ενημέρωσης πως χρειαζόμαστε, με μια λέξη, διαφάνεια.


Όντως ως κοινωνία είναι απόλυτα αναγκαίο να υπάρξει διαφάνεια σε όσο το δυνατόν περισσότερες διαδικασίες.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν διαδικασίες στις τράπεζες, στην εφορία ή γενικότερα στον κρατικό μηχανισμό, στην ασφάλεια κτλ. οι οποίες είναι κρυμμένες, γίνονται πίσω από τον άνθρωπο γι' αυτόν χωρίς αυτός να γνωρίζει ώστε να ασκήσει κριτική ή χωρίς να μπορεί να συμβάλλει με τον οποιονδήποτε τρόπο.


Ας πάρουμε για παράδειγμα τον κώδικα με τον οποίο έχει κατασκευαστεί το taxis. Θα ήταν πολύ θεμιτό να είχαμε διαθέσιμο ολόκληρο τον κώδικα ώστε να γνωρίζουμε πως ακριβώς λειτουργεί, σε κάθε λεπτομέρεια, για να πούμε πως αρχίζει να υπάρχει διαφάνεια. Αλλά ο κώδικας δεν αρκεί από μόνος του. Ο κώδικας είναι μονάχα η διαδικασία. Κρατώντας από τη λέξη opensource μόνο το open θα θέλαμε να είναι ανοιχτά και διαθέσιμα και τα δεδομένα που υπάρχουν ή που συμπληρώνονται κάθε στιγμή, ζωντανά! Δηλαδή να είχαμε άμεση πρόσβαση να αναγνώσουμε την βάση δεδομένων, μιας και σήμερα όλα τα δεδομένα αποθηκεύονται σε βάσεις δεδομένων.


Σκοπός είναι να έχουμε πραγματική διαφάνεια χωρίς να υπάρχει δυνατότητα καποιος να “κλέψει”. Έχοντας τον κώδικα της διαδικασίας θα έπρεπε να μπορούσαμε να τον κατεβάσουμε από την ίδια την πηγή όπου αποθηκεύεται ο κώδικας ώστε οποιεσδήποτε αλλαγές γίνονται με σκοπό την αναβάθμιση του συστήματος να υπάρχει ταυτόχρονα ενημέρωση σε όλους τους ενδιαφερόμενους αυτόματα μέσω internet.


Αν όμως σκεφτούμε ακόμα πιο διαβολικά θα σκεφτόμασταν πως ενώ ο κώδικας είναι διαθέσιμος δεν εκτελείται ο πανομοιότυπος κώδικας στην online υπηρεσία αλλά υπάρχουν μικρές τροποποιήσεις σε ορισμένα σημεία που θα ήταν δύσκολο να εντοπιστούν. Εδώ ακριβώς έρχεται να παίξει ρόλο και η πρόσβαση στα δεδομένα της βάσης δεδομένων όπως προαναφέραμε.
Ο πιο κλασσικός έλεγχος που θα εφάρμοζε καποιος θα ήταν ότι με τα δεδομένα που υπάρχουν εκείνη τη στιγμή, και ο κώδικας που υπάρχει ως αντίγραφο στο σπίτι του θα έπρεπε να δώσουν ακριβώς τα ίδια αποτελέσματα με την υπηρεσία taxis. Οποιαδήποτε διαφορά θα σήμαινε πως η υπηρεσία προσπαθεί να λειτουργήσει με δόλιο τρόπο.


Κατ' αυτόν τον τρόπο η αμεσότητα του internet παρακάμπτει οποιουσδήποτε μεσάζοντες και ο καθενας θα είχε την δυνατότητα να ελέγξει ανά πάσα στιγμή μια υπηρεσία που τον αφορά.


Φανταστείτε αυτή την μεθοδολογία να διογκώνεται καταρχάς σε ολόκληρο τον μηχανισμό ενός κράτους. Ο καθένας θα είχε την εποπτεία του κοινωνικού συστήματος στο οποίο εντάσσεται και εφόσον θα το είχε στα χέρια του θα μπορούσε να προτείνει τρόπους ώστε αυτό να αλλάξει. Φυσικά δεν είναι όλες οι ιδέες ισάξιες και μόνο ιδέες που αξίζουν θα μπορούσαν να καθιερωθούν μέσω της αποδοχής τους από την κρίσιμη μάζα του συνόλου. Αλλά και πάλι με ένα τόσο ανοιχτό σύστημα θα είχε την δυνατότητα καποιος να εφαρμόσει διάφορα εικονικά σενάρια και να τα δοκιμάσει έως ένα βαθμό. Θα μπορούσε ετσι να δει αν όντως η “κοινωνική αλλαγή” που προτείνει θα ήταν εφικτή και ποιοες επιπτώσεις θα είχε, πριν αυτή εφαρμοστεί εξολοκλήρου.


Αυτό το σύστημα θα αποτελούσε για πρώτη φορά μια πραγματική δημοκρατία όπου όλοι μπορούν να συνεισφέρουν άμεσα στην κοινωνία που ανήκουν. Κάθε κλικ που κάνετε, κάθε ενέργεια, θα αξίζει πολύ περισσότερο από την σημερινή ψήφο στο παρωχημένο πολιτικό σύστημα που βασίζεται σε experts και όλοι οι υπόλοιποι μένουν αδρανείς στο περιθώριο.


Επιμέλεια: Γιώργος Πληγορόπουλος


Το άρθρο αυτό δεν γράφτηκε με σκοπό να τελειώσει εδώ. Συνεχίζεται και εξελίσσεται!
Οποιαδήποτε κριτική είναι θεμιτή και βοηθάει σε τεράστιο βαθμό (-:
Share This
Subscribe Here

0 comments:

Post a Comment

 

Applied Ideas Copyright © 2010
George Pligor - Stergios